Ung thư đại trực tràng là một trong những ung thư phổ biến nhất trên thế giới. Tuy nhiên có nhiều cách đơn giản ngay tại nhà có thể ngăn ngừa ung thư này.
Ung thư đại trực tràng là ung thư gây t.ử v.ong cao thứ 4 trên thế giới sau ung thư phổi, ung thư dạ dày và ung thư gan. Trên thế giới, mỗi năm có 8 triệu ca mắc mới loại ung thư này, trong đó có hơn 860.000 ca t.ử v.ong.
Tại Việt Nam, trong vòng 18 năm qua, số ca mắc mới ung thư đại trực tràng đã tăng gần gấp 3, lên gần 15.000 ca theo số liệu WHO năm 2018, trong đó có gần 9.300 ca t.ử v.ong.
Ung thư đại trực tràng hiện đang xếp thứ 5 trong số các ung thư phổ biến nhất Việt Nam. Tuy nhiên theo dự báo đến 2025, ung thư đại trực tràng sẽ vươn lên hàng thứ 2 ở nam giới và thứ 4 ở nữ giới.
Dù là ung thư phổ biến, song TS Phạm Văn Bình, Trưởng khoa Ngoại bụng I, BV K cho biết, nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm, tỉ lệ sống sau 5 năm lên tới trên 90%, rất nhiều bệnh nhân vẫn sống tốt sau 20 năm, nếu ở giai đoạn muộn, tỉ lệ này chỉ còn dưới 10%.
Đáng tiếc, có tới 70-80% bệnh nhân ung thư đại trực tràng ở Việt Nam được phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn, điều trị hạn chế.
Theo TS Nguyễn Tiến Quang, Phó giám đốc BV K, đến nay các nghiên cứu đã chỉ ra có 2 nhóm yếu tố nguy cơ gây ung thư đại trực tràng.
Chế độ ăn uống là một trong những yếu tố nguy cơ làm tăng tỉ lệ mắc ung thư đại trực tràng
Nhóm 1 là những yếu tố không thể thay đổi: T.uổi tác, t.uổi càng cao, tỉ lệ mắc ung thư đại trực tràng càng lớn, thường sau 50 t.uổi; nhóm liên quan đến chủng tộc, giới tính; mắc đột biến gen có tính chất di truyền, phổ biến nhất là Lynch, HNPCC và FAP, tuy nhiên chỉ chiếm 3-5% tổng số ca mắc; Gia đình hoặc bản thân từng mắc ung thư đại trực tràng.
Nhóm 2 là các yếu tố có thể thay đổi, liên quan trực tiếp đến lối sống, bao gồm: Chế độ ăn uống không khoa học, ăn nhiều thịt đỏ, nhiều dầu mỡ, ăn nhiều đồ chiên rán, các loại thịt chế biến sẵn, ăn ít rau; lười vận động có thể tăng gấp 2-5 lần nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng; béo phì; uống nhiều bia rượu; hút t.huốc l.á; có t.iền sử polyp đại tràng.
TS Quang cho biết, các nghiên cứu chỉ rõ, các loại thịt đỏ (thịt bò, thịt cừu) được xem là có liên quan mật thiết đến ung thư đại tràng. Ăn khoảng 160g/ngày hoặc chế độ ăn với thịt quá 5 lần/tuần có nguy cơ cao gấp 3 lần.
Dưới hình thức chiên, nướng, thịt xông khói, dăm bông, xúc xích, chất đạm sẽ làm tăng yếu tố sinh ung thư, còn mỡ sẽ bị chuyển hóa bởi vi khuẩn trong lòng ruột, làm tăng sản các tế bào biểu mô bất thường và phát triển thành ung thư.
Với những trường hợp có người thân từng mắc ung thư đại trực tràng, bác sĩ khuyến cáo các thành viên trong gia đình cần đi tầm soát ung thư đại trực tràng sớm hơn, thường xuyên nội soi để kiểm tra polyp.
Với những trường hợp có polyp, cần can thiệp cắt sớm. Theo nghiên cứu, tất cả trường hợp bị đa polyp đại trực tràng nếu không được can thiệp sẽ có khoảng 50% chuyển thành ung thư (từ khi sinh ra đến khi 40 t.uổi). Nếu sống đến 70 t.uổi, hầu hết trở thành ung thư.
Polyp trong đại trực tràng cần được can thiệp sớm để không tiến triển thành ung thư
Sau khi cắt polyp, tuỳ thuộc vào số polyp nhiều hay ít, tùy theo yếu tố nguy cơ cao hay thấp, người bệnh cần soi lại đại tràng định kỳ mỗi 1-3 năm.
Ngoài những trường hợp trên, hầu hết các trường hợp mắc ung thư đại trực tràng có thể ngăn ngừa bằng cách thay đổi lối sống, chế độ ăn uống lành mạnh.
TS Quang cho biết, chỉ cần hoạt động thể lực thường xuyên đã giúp giảm gần 30% nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng so với những người ít vận động.
Ăn nhiều rau củ, quả sẽ giúp ngăn ngừa ung thư đại trực tràng
Nếu mỗi người ăn hơn 800g rau củ và trái cây/ngày có thể giúp giảm 0,74 lần nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng so với những người tiêu thụ ít hơn 200g rau củ/ngày. Tuy nhiên hiện nay, gần 60% người Việt chỉ ăn 170-200g rau củ/ngày, dưới 50% khuyến nghị của WHO.
Các thức ăn chứa nhiều chất xơ giúp gia tăng tiêu thụ acid folic, gia tăng kết hợp chất xơ với các yếu tố sinh ung thư giúp chúng sớm bị loại khỏi lòng ruột. Ngoài ra, chất xơ làm giảm pH trong lòng đại tràng và tăng sản xuất các acid béo chuỗi ngắn và yếu tố vi lượng chống hiện tượng ôxy hóa.
Bác sĩ cũng khuyến cáo người dân hạn chế ăn mỡ, thịt động vật; giảm chất béo từ 40% xuống 20-25%, hạn chế muối, thực phẩm lên men, cá khô, nước tương, thịt xông khói, hạn chế lạm dụng rượu bia, t.huốc l.á cũng như tránh các hoá chất độc hại.
Thúy Hạnh
Theo vietnamnet
Không khó ngừa ung thư đại trực tràng
Ung thư đại trực tràng nằm trong top 10 bệnh ung thư phổ biến nhất thế giới. Tại Việt Nam, bệnh đang gia tăng bởi chế độ ăn uống không cân bằng và lối sống thiếu vận động
Nhiều kỹ thuật cao, hiện đại hàng đầu thế giới đã được ứng dụng trong điều trị ung thư trực tràng ở Việt Nam nhưng theo các bác sĩ, ung thư tiêu hóa cần ngừa bệnh ngay lúc còn trẻ và tầm soát bệnh khi có nguy cơ.
Không chừa người trẻ
Các bác sĩ Bệnh viện K trung ương vừa phẫu thuật nội soi cắt khối u trực tràng cho bệnh nhân Lê Bá T. (60 t.uổi, trú Hà Nội). Trước đó, bệnh nhân mệt mỏi, sụt cân kèm theo triệu chứng đại tiện ra m.áu nên đến Bệnh viện K trung ương thăm khám. Tại đây, ông T. được chẩn đoán ung thư trực tràng và có chỉ định phẫu thuật cắt khối u.
Bác sĩ Bùi Ánh Tuyết, Trưởng Khoa thăm dò chức năng Bệnh viện K trung ương, cho biết ung thư đại trực tràng đang trở thành căn bệnh ung thư đường tiêu hóa phổ biến nhất và có xu hướng tăng nhanh qua từng năm ở Việt Nam.
Theo thống kê của tổ chức ung thư thế giới, năm 2018, ung thư đại trực tràng nằm trong tốp 10 bệnh ung thư phổ biến trên thế giới với hàng triệu người mắc mỗi năm. Tại Việt Nam, căn bệnh này đứng hàng thứ 5 trong tổng số các ca ung thư ở cả hai giới với số ca mắc mới là gần 15.000 và gần 8.000 trường hợp t.ử v.ong.
Đáng nói, hầu hết bệnh nhân ung thư đại trực tràng giai đoạn đầu không được chú ý. Ở Bệnh viện K trung ương, hơn 70% bệnh nhân ung thư đến khám ở giai đoạn muộn. Nếu phát hiện bệnh giai đoạn sớm, tỉ lệ sống sau 5 năm đạt 90% nhưng giai đoạn muộn chỉ khoảng 10%.
Bác sĩ Phạm Văn Bình – Giám đốc Trung tâm Phẫu thuật nội soi robot, Trưởng Khoa Ngoại bụng 1 Bệnh viện K trung ương – cho biết trước đây, những người mắc ung thư đại trực tràng thường gặp ở độ t.uổi trên 50 thì nay căn bệnh này có xu hướng trẻ hóa. Tại Bệnh viện K trung ương, trung bình mỗi ngày tiếp nhận khoảng 5 trường hợp mắc ung thư đại trực tràng, có những bệnh nhân mắc bệnh khi chỉ dưới 15 t.uổi.
Cụ thể, cuối tháng 4-2019, Bệnh viện K trung ương đã tiếp nhận bệnh nhi 12 t.uổi (ngụ tỉnh Thái Bình) nhập viện trong tình trạng đau tức bụng. Sau khi thăm khám và chỉ định chụp chiếu, thực hiện các xét nghiệm, kết quả cho thấy bé bị tổn thương u đại tràng trái, kích thước 4×5 cm, phá vỡ thanh mạc trên đại thể, u chít hẹp gần hoàn toàn lòng đại tràng, buộc phải phẫu thuật.
Trước đó, Bệnh viện K trung ương cũng tiếp nhận trường hợp bệnh nhi hơn 10 t.uổi bị ung thư đại trực tràng giai đoạn muộn.
Nhiều kỹ thuật hiện đại được ứng dụng điều trị ung thư đại trực tràng nhưng giới chuyên môn vẫn khuyên nên tầm soát sớm
Ăn gì để ngừa bệnh?
Theo bác sĩ Phạm Văn Bình, ung thư đại trực tràng giai đoạn sớm triệu chứng rất im lìm, thậm chí dễ nhầm với các bệnh lý tiêu hóa khác. Tuy nhiên, nếu chú ý kỹ vẫn có thể phát hiện được những bất thường để đi kiểm tra ngay. Đơn cử như hiện tượng đau bụng ngấm ngầm, đầy bụng, thay đổi thói quen đi tiêu như tiêu chảy, táo bón, tiêu chảy xen lẫn táo bón; phân nhỏ lại, phân dính m.áu; cơ thể mệt mỏi, sụt cân, thiếu m.áu không lý do.
Ngoài yếu tố gia đình thì chế độ ăn uống, hút t.huốc l.á, uống rượu và lười vận động là các nguy cơ làm tăng ung thư đại trực tràng. “Ai cũng sợ mắc ung thư nhưng chính thói quen ăn uống, sinh hoạt hằng ngày không hợp lý là nguyên nhân gia tăng căn bệnh này. Việc thường xuyên ăn thức ăn nhiều dầu mỡ, đồ nướng, thịt đỏ… nhưng lại lười ăn rau quả, trái cây… có thể tạo điều kiện cho ung thư đại trực tràng nảy sinh và phát triển” – bác sĩ Bình cảnh báo.
Một nghiên cứu cho thấy trung bình, một người tiêu thụ 76 g thịt đỏ hoặc thịt chế biến mỗi ngày có liên quan đến nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng cao hơn 20% so với người chỉ tiêu thụ khoảng 21 g mỗi ngày.
Các bác sĩ cũng khuyến cáo để ngừa ung thư đại trực tràng nên tăng cường ăn các chất xơ và hoa quả tươi hằng ngày; hạn chế thức ăn muối, lên men, cá khô, nước tương, thịt xông khói; thường xuyên ăn các loại (đậu nành, ngũ cốc). Đây là nhóm thực phẩm giàu chất xơ nhất, có tác dụng kích thích nhu động ruột phòng ngừa ung thư đại tràng. Bên cạnh đó, thường xuyên ăn các loại rau xanh như bắp cải, súp lơ xanh, cải xoong và trái cây. Ngoài ra, phải duy trì vận động, tập thể dục hằng ngày, tránh béo phì. Và quan trọng hơn là cần khám sức khỏe định kỳ, tầm soát bệnh, phát hiện sớm để điều trị kịp thời.
“Những người trong gia đình có thành viên bị ung thư đại trực tràng cần chú ý theo dõi sức khỏe của mình nhiều hơn vì bệnh có yếu tố gia đình. Với các trường hợp này nên nội soi đại trực tràng hằng năm. Người trên 40 t.uổi nên nội soi đại trực tràng 2 năm 1 lần” – bác sĩ Bình khuyên.
Mổ ung thư đại trực tràng với robot hiện đại
GS-TS Trần Văn Thuấn, Giám đốc Bệnh viện K trung ương, cho biết mới đây, Bệnh viện K trung ương đã ứng dụng robot Da Vinci Xi hiện đại nhất thế giới để mổ u ung thư trực tràng. Đây là cơ sở y tế đầu tiên tại Việt Nam triển khai phẫu thuật nội soi với robot này.
Robot Da Vinci Xi cũng phù hợp để phẫu thuật cho các bệnh nhân ung thư đầu cổ, hạ họng thanh quản, phổi, thực quản, dạ dày, gan mật tụy, phụ khoa, t.iền liệt tuyến, bàng quang…
Trước đó, Bệnh viện K trung ương cũng ứng dụng kỹ thuật nội soi nhuộm màu và phóng đại nhằm phát hiện sớm và điều trị một số ung thư đường tiêu hóa thường gặp như ung thư dạ dày, thực quản, đại tràng.
Bài và ảnh: Ngọc Dung
Theo nguoilaodong
